Όπου κι αν στραφείς στην Ελλάδα, βλέπεις ολόγυρά της θάλασσα. Κι αν υπήρξε ένας ζωγράφος που την αγάπησε όσο κανείς, μαζί με τα πλοία που ταξιδεύουν στην απεραντοσύνη της, αυτός ήταν ο Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο μεγάλος μάστορας της θαλασσογραφίας. Γεμάτος είναι ο ζωγραφικός κόσμος του με πίνακες από ιστιοφόρα, ατμόπλοια, καΐκια, βάρκες, λιμάνια και μεγάλες ναυμαχίες, αποτυπωμένα όλα με το προσωπικό του ύφος. Εμβληματικά έργα, ανάμεσά τους, είναι οι 72 αντιπροσωπευτικοί πίνακες μεγάλων διαστάσεων που παρουσιάζονται στην έκθεση «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας». Φιλοξενώντας σπουδαία έργα από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, η έκθεση διοργανώνεται από το Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη και θα έχει ανοικτές τις πόρτες της έως τις 13 Μαΐου.
"Η έκθεση φιλοξενεί 72 πολύτιμους πίνακες που μας ταξιδεύουν στον ζωγραφικό κόσμο του Βολανάκη, γεμάτο από πανέμορφα θαλασσινά τοπία, λιμάνια, ιστιοφόρα, ατμόπλοια, καΐκια, βάρκες και μεγάλες ναυμαχίες
Η έκθεση αποκαλύπτει τη μεγάλη προσφορά του Βολανάκη στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας της νεοελληνικής ζωγραφικής. Ταυτόχρονα, φιλοδοξεί να γνωρίσει στο αθηναϊκό -και όχι μόνο- κοινό έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους της Σχολής του Μονάχου. Έναν τολμηρό καλλιτέχνη που παρέκαμψε τα ηθογραφικά θέματα και τις προσωπογραφίες, οι οποίες αποτελούσαν την κυρίαρχη τάση της Σχολής του Μονάχου, για να στραφεί στην τοπιογραφία και τη θαλασσογραφία. Η σχέση του άλλωστε με το τοπίο και τη θάλασσα κρατούσε από τότε που ήταν παιδί.
Πάντα δίπλα στη θάλασσα
Γεννημένος στο Ηράκλειο της Κρήτης, το 1837, ο Βολανάκης θα τελειώσει το Γυμνάσιο στη Σύρο και θα εργαστεί πρώτα στην Τεργέστη και μετά στον Πειραιά, πάντα δίπλα στη θάλασσα. Στο Μόναχο, όπου εγκαθίσταται το 1864 για να σπουδάσει στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών, θάλασσα δεν βλέπει. Τη βλέπει όμως στα έργα των Ολλανδών ζωγράφων του 17ου αιώνα, στην Παλαιά Πινακοθήκη, και αρχίζει να καταπιάνεται σιγά σιγά με τη θαλασσογραφία. Το 1866 συμμετέχει στον διεθνή διαγωνισμό που προκήρυξε η αυστριακή κυβέρνηση με θέμα την απεικόνιση της ναυμαχίας της Λίσσας, στην οποία οι Αυστριακοί νίκησαν τους Ιταλούς (20 Ιουλίου 1866). Το 1867, ο πίνακας αυτός θα του χαρίσει το πρώτο βραβείο για τα σχέδια και τον επόμενο χρόνο θα παρουσιαστεί στην Καλλιτεχνική Έκθεση της Βιέννης και θα αγοραστεί από τον αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκο Ιωσήφ Β΄.
Κατά την παραμονή του στο Μόναχο, ο Βολανάκης θα ζωγραφίσει, μεταξύ άλλων, τη «Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ», που αγοράστηκε από το Υπουργείο Ναυτικών της Αγγλίας, όπως και δύο ακόμη σημαντικά έργα του, φιλοτεχνημένα το 1882: τη «Ναυμαχία της Σαλαμίνας», έργο που ανήκει στο Αρχηγείο Ναυτικού και κατά παράδοση κοσμεί το ελληνικό πρωθυπουργικό γραφείο, και την «Πυρπόληση της τουρκικής φρεγάτας» (Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος). Ο Βολανάκης έχει πλέον δημιουργήσει τον ελληνικό βραχίονα της δυτικής θαλασσογραφίας.
"Ο Βολανάκης πέθανε, φτωχός, το 1907. Έναν αιώνα αργότερα, ο πίνακάς του «Η άφιξη του Καραϊσκάκη στο Φάληρο» θα πουληθεί σε δημοπρασία έναντι 1.970.000 ευρώ. Τιμή ρεκόρ για έργο Έλληνα καλλιτέχνη
Τιμή ρεκόρ για Έλληνα ζωγράφο
Το 1883 ο καλλιτέχνης επιστρέφει στην Ελλάδα, εγκαθίσταται στον Πειραιά, διορίζεται καθηγητής στο Σχολείο των Τεχνών (μετέπειτα Σχολή Καλών Τεχνών) και το 1895 ιδρύει το Καλλιτεχνικό Σχολείο, όπου και διδάσκει. Το 1903, η όξυνση της κήλης από την οποία έπασχε, τον αναγκάζει να παραιτηθεί από τη Σχολή Καλών Τεχνών. Οι οικονομικές δυσκολίες, το στενό περιβάλλον στην Ελλάδα της εποχής, όπου οι φιλότεχνοι ήταν ακόμη λίγοι και οι τιμές των έργων χαμηλές, θα επηρεάσουν την ποιότητα της ζωής του Βολανάκη και της πολυμελούς οικογένειάς του, οδηγώντας τον πράο καλλιτέχνη σε απόπειρα αυτοκτονίας.
Εμβληματική αλλά και τραγική μορφή, ο Βολανάκης θα πεθάνει το 1907, φτωχός. Έναν αιώνα αργότερα, και συγκεκριμένα το 2008, ο πίνακάς του «Η άφιξη του Καραϊσκάκη στο Φάληρο» θα πουληθεί σε δημοπρασία του οίκου Σόθμπις έναντι 1.970.000 ευρώ, τιμή ρεκόρ για έργο Έλληνα καλλιτέχνη. Είναι ο πίνακας που αφηγείται άφιξη του Γεωργίου Καραϊσκάκη με τον στόλο του στο Φάληρο, για την απελευθέρωση της Αθήνας από την πολιορκία των Τούρκων.
O Κωνσταντίνος Βολανάκης «έστρεψε το βλέμμα του στην απόδοση της θάλασσας, σαν να αποζητούσε να αποκαλύψει τα μυστικά της, την αυθεντική αλήθεια που αντιστέκεται στην αδυσώπητη ροή του χρόνου και κερδίζει την αιωνιότητα», γράφει ο επιμελητής της έκθεσης Τάκης Μαυρωτάς στον πολυσέλιδο κατάλογό της. «Η ευκρίνεια, οι μεταβολές του φωτός, η πολύμορφη και διαφορετική απόδοση των σύννεφων, η φευγαλέα κίνηση του καπνού των φουγάρων αποτελούν γνώριμα στοιχεία του έργου του... Η ζωγραφική του έχει προσωπικό ύφος, δύναμη παραστατικής ενάργειας, εύρος και αυθεντικότητα που ορίζει το καλλιτεχνικό του μέγεθος με τις ρεαλιστικές, αλλά και ρομαντικές-ποιητικές του αποτυπώσεις, εδραιώνοντας τη φήμη του ως «ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας».
Πληροφορίες: «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας», Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, Βασ. Σοφίας 9 & Μέρλιν 1.
Διάρκεια έκθεσης έως 13 Μαΐου. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα - Τετάρτη & Παρασκευή - Κυριακή: 10.00-18.00. Πέμπτη: 10.00-20.00.
Οι πολύτιμοι πίνακες της έκθεσης παραχωρήθηκαν από την Εθνική Πινακοθήκη, το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, το Αρχηγείο Ναυτικού, την Εθνική Τράπεζα, την Alpha Bank, την Πινακοθήκη Αβέρωφ, το Ίδρυμα Ωνάση, τη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, τον εφοπλιστή Πάνο Λασκαρίδη που δάνεισε τα περισσότερα έργα, τη Μαριάννα Λάτση, τον Ευάγγελο Αγγελάκο και τον Μιχάλη Δημητρακόπουλο.
