Ίχνη από πέντε ναυάγια ελληνιστικών, ρωμαϊκών και νεώτερων χρόνων εντοπίστηκαν στο αρχιπέλαγος των Φούρνων κατά την τέταρτη περίοδο έρευνας (Σέπτεμβριος 2018) που διενήργησε η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, με την σύμπραξη του ιδρύματος R.P.M. Nautical Foundation. Σκοπός της έρευνας αυτής είναι ο εντοπισμός, η καταγραφή, η τεκμηρίωση και η μελέτη αρχαίων, μεσαιωνικών και νεώτερων ναυαγίων στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων.
Ο συνολικός αριθμός των εντοπισμένων και τεκμηριωμένων ναυαγίων μαζί με τα ήδη διερευνημένα ναυάγια που καταγράφηκαν κατά την τριετία 2015-2017 ανέρχεται έτσι στα 58. Εκτός από τα ναυάγια καταγράφηκαν και μεμονωμένα ευρήματα, κυρίως απορρίψεις κεραμικής και άγκυρες, αψευδείς μάρτυρες της έντασης και έκτασης της ναυσιπλοϊας και εμπορευματικής διακίνησης στο καίριο αυτό ναυτικό σταυροδρόμι του ανατολικού Αιγαίου.
Στα πλέον αξιόλογα ευρήματα του 2018 συμπεριλαμβάνονται ένα ναυάγιο με φορτίο κνιδιακών αμφορέων του 2ου αιώνα π.Χ., ένα ναυάγιο του 4ου αι. π.Χ. με μεικτό φορτίο από αιγιακούς και φοινικικούς αμφορείς και ένα ναυάγιο του 5ου – 6ου αιώνα μ.Χ. με φορτίο Υστερορωμαϊκών αμφορέων.
"Ανάμεσα στα πλέον αξιόλογα ευρήματα περιλαμβάνονται ένα ναυάγιο με φορτίο κνιδιακών αμφορέων, 2ου αι. π.Χ., ένα ναυάγιο με μεικτό φορτίο από αιγιακούς και φοινικικούς αμφορείς, 4ου αι. π.Χ. και ένα ναυάγιο με φορτίο Υστερορωμαϊκών αμφορέων, 5ου – 6ου αι. μ.Χ.
Αγκυροβόλιο
Σημαντική ανακάλυψη υπήρξε επίσης ο εντοπισμός και αποτύπωση ενός εξαιρετικά εκτενούς αγκυροβολίου μπροστά στον οικισμό Καμάρι, στην ανατολική πλευρά των Φούρνων. Αναγνωρίστηκαν περισσότερες από 25 άγκυρες, οι οποίες χρονολογούνται από τη ρωμαϊκή περίοδο έως και τον 18ο αιώνα. Οι περισσότερες από αυτές εγκαταλείφθηκαν στον βυθό από πλοία που θα πρέπει να ήταν αξιομνημόνευτα μεγάλου μεγέθους. Η παρουσία τους φαίνεται να δηλώνει την ύπαρξη μίας ακμάζουσας κοινότητας στο Καμάρι των Φούρνων κατά την ύστερη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο, για την οποία οι ιστορικές πηγές της περιόδου φαίνονται να σιωπούν.
18 λύχνοι
Στα πλέον ενδιαφέροντα μεμονωμένα ευρήματα του 2018, συγκαταλέγεται μία απόθεση από 18 τουλάχιστον πήλινους λύχνους του 2ου αιώνα μ.Χ. που ανελκύστηκε στην βόρεια πλευρά της νήσου Θύμαινας. Οι λύχνοι αυτοί φέρουν ποικίλες ανάγλυφες παραστάσεις από αγαλματικούς τύπους θεών, σκηνές μονομάχων και γεωμετρικά κοσμήματα και αποτελούν προϊόντα των εργαστηρίων της Κορίνθου. Στις βάσεις τους διαβάστηκαν οι επιγραφές των λυχνοποιών Λουκίου και Οκταβίου, πιθανότατα απελεύθερων δούλων που ίδρυσαν τα δικά τους κεραμικά εργαστήρια.
"Οι 25 άγκυρες μεγάλων πλοίων που εντοπίστηκαν μπροστά στον οικισμό Καμάρι Φούρνων μαρτυρούν ότι στην περιοχή υπήρχε μία ακμάζουσα κοινότητα, για την οποία οι ιστορικές πηγές της περιόδου φαίνονται να σιωπούν
Τέλος, συμπληρωματικές ανελκύσεις και αποτυπώσεις υλικού έγιναν σε ήδη εντοπισμένα ναυάγια, προκειμένου να ολοκληρωθεί η μελέτη του φορτίου τους και να προωθηθεί η νομική τους θωράκιση με την κήρυξή τους σε ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους.
Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, καίριας σημασίας για την επιτυχή έκβαση της έρευνας υπήρξε η ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού και η εκτενής συλλογή πληροφοριών από την κοινότητα των αλιέων, οι οποίοι παρείχαν αφειδώς πληροφορίες για την ύπαρξη αρχαιοτήτων στο βυθό και οδήγησαν στον γρήγορο εντοπισμό τους.
Με την έρευνα του 2018 ολοκληρώθηκε ο πρώτος κύκλος (2015-2018) της αρχαιολογικής χαρτογράφησης του αρχιπελάγους των Φούρνων. Κατά τους προσεχείς μήνες θα υποβληθεί νέο πρόγραμμα με τους στόχους της έρευνας για την πενταετία 2019-2023. Την γενική διεύθυνση της έρευνας είχε ο αρχαιολόγος της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Δρ Γιώργος Κουτσουφλάκης ενώ επικεφαλής του Ιδρύματος R.P.M. Nautical Foundation ήταν ο αρχαιολόγος Δρ Peter Campbell. Η έρευνα υποστηρίχτηκε οικονομικά από τον Δήμο Φούρνων/Κορσεών, το Καθίδρυμα Ιστορικών και Αρχαιολογικών Ερευνών «Κορσεαί» και επιχειρηματικούς φορείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
