Εμβληματικά έργα, σπάνιες φωτογραφίες και ημερολόγια ανασκαφών παρουσιάζουν τις ανασκαφές στις Κυκλάδες και αφηγούνται ιστορίες με πρωταγωνιστές τους ανθρώπους που δούλεψαν για την αποκάλυψη, τη διάσωση και την προβολή των μνημείων τους.
Άποψη της έκθεσης. Σε πρώτο πλάνο διακρίνεται το περίφημο ψηφιδωτό του Διονύσου επάνω σε τίγρη, από την Οικία του Διονύσου στη Δήλο, 2ος-1ος αι. π.Χ. (φωτ.: Nikos Mylonas).
Όσοι δεν είχαμε την ευκαιρία να δούμε επιτόπου κάποια από τα εμβληματικά έργα των Κυκλάδων, όπως για παράδειγμα το περίφημο ψηφιδωτό από την οικία του Διονύσου στη Δήλο, τώρα μπορούμε να τα χαρούμε στην έκθεση «Κυκλαδικά στιγμιότυπα από τα μνημεία και τους ανθρώπους τους». Η έκθεση φιλοξενείται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, έως τα τέλη Φεβρουαρίου, και μαζί με τα αρχαιολογικά ευρήματα, πολλά από τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά, παρουσιάζει επίσης σπάνιο αρχειακό υλικό από τις ανασκαφές στις Κυκλάδες. Πρόκειται για φωτογραφίες και ημερολόγια ανασκαφών τα οποία αφηγούνται τους αγώνες και τις αγωνίες των γνωστών αρχαιολόγων αλλά και των άσημων εργατών που δούλεψαν για την αποκάλυψη, την προστασία και την ανάδειξη των μνημείων των Κυκλάδων.
Το περίφημο ψηφιδωτό από την οικία του Διονύσου στη Δήλο, έργο που αφηγείται την αίγλη του κοσμοπολίτικου νησιού στους ελληνιστικούς χρόνους, εκτίθεται στην Αθήνα για πρώτη φορά
Λεπτομέρεια από το ψηφιδωτό του Διονύσου επάνω σε τίγρη, από την Οικία του Διονύσου στη Δήλο, 2ος-1ος αι. π.Χ. (© Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων).
Η έκθεση διοργανώθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων σε συνεργασία με τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και αφηγείται τη γέννηση και την εξέλιξη της αρχαιολογίας στις Κυκλάδες μέσα από τρεις ενότητες. Η πρώτη ενότητα παρουσιάζει τις πρώτες ανασκαφές του 19ου αιώνα στη Δήλο και στη Ρήνεια, που ήταν η νεκρόπολή της. Εδώ τονίζεται η συμβολή της Γαλλικής Σχολής Αθηνών και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτος στην ανακάλυψη του θαυμαστού Ιερού και του πολύβοου λιμανιού της Δήλου, η οποία ήταν από τις πρώτες τοποθεσίες που παραχωρήθηκαν για ανασκαφές. Μιλάμε για τα τέλη του 19ου αιώνα, εποχή κατά την οποία τα ταξίδια στις Κυκλάδες ήταν επίπονες μικρές οδύσσειες, γοητευτικές ωστόσο για τους αρχαιολόγους που έφερναν στο φως μοναδικές αρχαιότητες και λαμπρές πολιτείες, όπως η Δήλος.
Φωτογραφία από την αποκάλυψη της Οικίας του Διονύσου στη Δήλο, το 1904 (© Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων).
Κορυφαίο έκθεμα της πρώτης ενότητας είναι το ψηφιδωτό με τον Διόνυσο επάνω σε τίγρη, από την πολυτελή οικία του Διονύσου στη Δήλο, 2ου-1ου αι. π.Χ., το οποίο ταξίδεψε από το Μουσείο της Δήλου και εκτίθεται πρώτη φορά στην Αθήνα. Έργο αποκαλυπτικό του πλούτου που συγκέντρωσε η ελληνιστική Δήλος μετά το 166 π.Χ., όταν οι Ρωμαίου κήρυξαν ατέλεια στο λιμάνι της, με αποτέλεσμα το νησί, μία κουκκίδα στον χάρτη της Μεσογείου, να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο του τότε γνωστού κόσμου.
" Τα πρώτα βήματά της έκανε η επιστήμη της αρχαιολογίας το 1873, όταν Γάλλοι και Έλληνες αρχαιολόγοι άρχισαν τις ανασκαφές της Δήλου, έκπληκτοι από την ποιότητα των αρχαιοτήτων της
Γάλλοι και Δανοί ερευνητές στην Υπόστυλη Αίθουσα, Δήλος, 1909 (© Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων).
Το σύμπλεγμα Αφροδίτης, Πάνα και Έρωτα, περί το 100 π.Χ.. Ανακαλύφθηκε στη Λέσχη των Ποσειδωνιαστών της Βηρυτού στη Δήλο, το 1904, και μεταφέρθηκε στην Αθήνα το 1914 (© Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων).
Η τελευταία ενότητα αναδεικνύει τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία των Κυκλάδων και αφηγείται ιστορίες για σύνολα μνημειακής ζωγραφικής και φορητές εικόνες. Ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωρίζουν μία βυζαντινή τοιχογραφία 13ου αι., αποτοιχισμένη από ναό της Νάξου, η οποία αναπαριστά τον Άγιο Γεώργιο Δρακοντοκτόνο μαζί με τον Άγιο Νικόλαο και, βεβαίως, η «Κοίμηση της Θεοτόκου», εικόνα βυζαντινής τεχνοτροπίας που ιστόρησε ο Ελ Γκρέκο περί το 1562-1564, όταν ζούσε ακόμη στην Κρήτη. Η εικόνα βρισκόταν στον ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στη Σύρο και η αποκάλυψη της ταυτότητάς της έγινε απροσδόκητα, το 1983, προκαλώντας μεγάλη συγκίνηση.
Πήλινο ομοίωμα οικίσκου από γυναικεία ταφή στη Νεκρόπολη της Θήρας, 550 π.Χ. Περιείχε 103 μικρογραφικά αγγεία και αποτελεί μία μικρογραφία θηραϊκού νοικοκυριού της εποχής (φωτ.: Nikos Mylonas).
Info: Έκθεση «Κυκλαδικά στιγμιότυπα από τα μνημεία και τους ανθρώπους τους», Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας 22, Αθήνα, διάρκεια έως 28 Φεβρουαρίου.
